Przestrzeganie praw pacjenta jest ustawowym obowiązkiem wszystkich placówek medycznych i personelu medycznego.

Prawa pacjenta są zbiorem praw, zawartych między innymi w Konstytucji RP, ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, czy też ustawie o zakładach opieki zdrowotnej.

Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych:

• pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych, odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy,
• pacjent ma prawo do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych listy oczekujących – w sytuacji ograniczonej dostępności do świadczeń zdrowotnych,
• pacjent ma prawo żądać drugiej opinii.
• Pacjent ma również prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia.

Prawo wyboru:

Prawo do informacji:

Pacjent po ukończeniu 16. roku życia ma prawo do uzyskania od lekarza informacji w formie i zakresie niezbędnym do prawidłowego udzielenia świadczenia.

• prawo do informacji o swoich prawach – placówka udzielająca świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zobowiązana jest umieścić informacje na temat praw pacjenta.
• prawo do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń udzielanych u danego świadczeniodawcy oraz o sposobach udzielania tych świadczeń.
• prawo do informacji zrozumiałej i przystępnej – pacjent ma prawo do wyjaśnienia tak długo, aż przekazana informacja będzie dla niego w pełni zrozumiała.
• prawo do rezygnacji z otrzymywania informacji – pacjent powinien jednak dokładnie wskazać, z których informacji rezygnuje.

Prawo do wyrażania zgody:

Pacjent, także małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia świadomej zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego.

Jeżeli pacjent:

• nie ukończył 18 lat
• jest całkowicie ubezwłasnowolniony
• niezdolny do świadomego wyrażania zgody

prawo do wyrażania zgody ma przedstawiciel ustawowy, a w przypadku jego braku – opiekun faktyczny.

Pacjent ma prawo odmówić lub zażądać zaprzestania udzielania świadczenia.

Pacjent:

• który ukończył 16 lat,
• osoba ubezwłasnowolniona,
• chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem,
  ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. W takim przypadku wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego.
  
  

W przypadku zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, zgodę wyraża się w formie pisemnej.

Prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza

Sprzeciw wobec opinii albo orzecznictwa lekarza można wnieść gdy mają one wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta.

Sprzeciw wnosi się do Komisji Lekarskiej, działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta, w terminie 30 dni od dnia wydania opinii albo orzeczenia.

Prawo do dokumentacji medycznej:

Dokumentacja medyczna (kartoteka pacjenta) jest własnością zakładu opieki zdrowotnej.

Pacjent ma prawo do dostępu do swojej dokumentacji medycznej prowadzonej w zakładach opieki zdrowotnej.

Formy udostępniania:

• do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych;
• poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii;
• przez wydanie oryginału za potwierdzeniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, na żądanie organów władzy publicznej albo sądów powszechnych, a także w przypadku gdy zwłoka w wydaniu dokumentacji mogłaby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta.

Za udostępnienie dokumentacji medycznej w formie wyciągów, odpisów lub kopii podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych może pobierać opłatę.

Prawo do:

• prawo do poufności – bez zgody pacjenta nie wolno informować nikogo o jego stanie zdrowia. Pacjent mam natomiast prawo wskazać komu informację objęte tajemnica będą przekazywane. Prawo to obowiązuje także po śmierci pacjenta.
• prawo do poszanowania intymności i godności
• prawo do obecności bliskiej osoby przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych – osoba udzielająca świadczeń zdrowotnych może odmówić obecności osoby bliskiej ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta lub w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego. Odmowa musi być odnotowana w dokumentacji medycznej.
• obecność innych osób wymaga zgody pacjenta.
• prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie, przebywając w zakładzie opieki zdrowotnej świadczącym świadczenia całodobowe lub całodzienne.
• prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego – prawo do kontaktu z innymi osobami, ale też pacjent ma możliwość odmowy takiego kontaktu. Pacjent ma prawo również do dodatkowej opieki pielęgniarskiej, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych – jeżeli zakład opieki zdrowotnej ponosi koszty realizacji powyższych praw, może obciążyć nimi pacjenta.
• prawo do opieki duszpasterskiej.

Skargi pacjentów składane wówczas gdy pacjent lub osoba go reprezentująca uzna, że prawa pacjenta zostały naruszone. Pacjent może:

• zwrócić się do bezpośredniego przełożonego osoby udzielającej świadczenia, a następnie do kierownika placówki.
• złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta.
• zwrócić się do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej – jeżeli naruszenie prawa dotyczyło czynności medycznej.
• złożyć skargę do NFZ – skarga pisemna nie zwierająca imienia i nazwiska oraz adresu osoby, która ja wniosła nie zostanie rozpatrzona.
• skierować sprawę do sądu.

Skargi mogą być składane pisemnie lub ustnie. Pacjent ma prawo żądać pisemnego potwierdzenia przyjęcia skargi.

Podstawy prawne:

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o prawach pacjenta i rzeczniku Praw Pacjenta, ustawę o akredytacji w ochronie zdrowia oraz ustawę o konsultantach w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. nr 76 poz. 641);

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. nr 52 poz. 417);

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. nr 247 poz. 1819).

Źródło - Biuro Komunikacji Społecznej